प्रत्येक कणात शिवतत्त्वाचे अस्तित्व असलेली नगरी. येथे असंख्य पवित्र मंदिरं आहेत, पण एक असं मंदिर आहे जे श्रद्धा, आध्यात्म आणि मृत्यूच्या अद्भुत संकल्पनेने भरलेलं आहे. या मंदिरात भक्त जीवंत राहण्याची नव्हे, तर मृत्यू किंवा मोक्ष मिळवण्याची प्रार्थना करतात. होय, आपण बरोबर वाचत आहात!

हे अद्भुत मंदिर उज्जैनच्या रामघाटावर, शिप्रा नदीच्या किनारी वसलेलं आहे. मंदिराचं नाव आहे धर्मराज आणि चित्रगुप्त मंदिर. हिंदू धर्मात यमराजाचे न्यायाधीश म्हणून ओळखले जाणारे धर्मराज आणि कर्मनोंद ठेवणारे चित्रगुप्त देव येथे एकत्र विराजमान आहेत. या मंदिरात दररोज सायंकाळी शेकडो भक्त दर्शनासाठी येतात.

येथे मृत्यूसाठी का मागितला जातो आशीर्वाद?

पंडित राकेश जोशी यांच्या मते, अनेकदा मानव किंवा प्राणी अत्यंत शारीरिक वेदना व आजारांमुळे आयुष्य आणि मृत्यूच्या सीमारेषेवर असतो. अशा स्थितीत, ना आयुष्य सोसवणारं राहतं, ना मृत्यू सहज येतो. अशा अवस्थेतील व्यक्तीसाठी मोक्षासाठी प्रार्थना करण्यासाठी नातेवाईक मंदिरात येतात. इथे घीचा दिवा लावण्यात येतो आणि त्या दिव्यावर त्या व्यक्तीचं नाव लिहिलं जातं.

जोशी पुढे सांगतात की, पूजेनंतर २४ तासांत प्रभाव दिसतो. काहींना आश्चर्यकारकपणे आरोग्यलाभ होतो, तर काहींना शांत, वेदनामुक्त मृत्यू — म्हणजेच मोक्ष प्राप्त होतो.

घीचा दिवा: आशीर्वादाचा संदेशवाहक

या मंदिरात घीचा दिवा लावणे अत्यंत पवित्र मानले जाते. हा दिवा धर्मराज आणि चित्रगुप्त देवता प्रसन्न करतो. जो व्यक्ती आजाराने त्रस्त आहे, जो जीवन जगण्याच्या क्षमतेच्या पलीकडे पोहोचला आहे, तो येथे दिवा लावतो आणि मोक्षाची प्रार्थना करतो.

जोशी सांगतात, “आमच्या अनुभवात असे अनेक भक्त आले, ज्यांनी दिवा लावल्यानंतर आश्चर्यकारक बदल पाहिला. काहींना आयुष्य मिळालं, तर काहींना वेदनामुक्त मृत्यू.”

या मंदिराचा ऐतिहासिक ठसा

पंडित जोशींच्या मते, हे मंदिर 400 वर्षांहून अधिक जुने आहे. 1702 सालीही येथे पूजेचा पुरावा आढळतो. त्यांच्या कुटुंबाने पिढ्यानपिढ्या येथे पूजेसाठी सेवा केली आहे. यामुळेच मंदिराचा धार्मिक आणि आध्यात्मिक ठसा अधिक दृढ झाला आहे.

याशिवाय, मंदिरावरून कर्क रेखा देखील जाते. ज्यामुळे या स्थळाचा भौगोलिक आणि ज्योतिषशास्त्रीय दृष्टिकोनातून देखील खूप महत्त्व आहे.

देशभरातून येतात भक्त

उज्जैन हे आधीच महाकालेश्वर मंदिरामुळे प्रसिद्ध आहे, पण धर्मराज-चित्रगुप्त मंदिराचे आकर्षण वेगळे आहे. देशभरातून भक्त येथे येतात – काहींना आपल्या आजारातून मुक्ती हवी असते, तर काहींना आपल्या प्रियजनांना शांत मृत्यू मिळावा अशी प्रार्थना करायची असते.

मोक्षाची संकल्पना

हिंदू धर्मात मोक्ष म्हणजे पुनर्जन्माच्या चक्रातून मुक्ती. हे मंदिर मोक्षाची प्रार्थना करणाऱ्यांसाठी अत्यंत श्रद्धेचे केंद्र आहे. येथे येणाऱ्या भक्तांचे म्हणणे आहे की, “आम्ही येथे आलो कारण आमच्या जवळच्या व्यक्तीला आता यातना सहन होत नाहीत. आम्ही फक्त देवाकडे प्रार्थना केली की त्यांना यातून मुक्ती मिळावी.”

मंदिरात जाण्याची माहिती:

• स्थान: शिप्रा नदीचा रामघाट, उज्जैन, मध्य प्रदेश

• कसे पोहोचाल: उज्जैन रेल्वे स्थानकापासून मंदिर 2.5 किमी अंतरावर आहे

• समय: मंदिर दररोज सकाळपासून रात्रीपर्यंत खुले असते, परंतु संध्याकाळच्या वेळी विशेष पूजा होते

• विशेष दिवस: अमावस्या, पितृ पक्ष, यम द्वितीया इ. दिवशी येथे विशेष गर्दी असते