या आठवड्यात इराणने इस्रायलवर मोठ्या प्रमाणात क्षेपणास्त्र हल्ला केल्यानंतर जागतिक तेल बाजाराला जबर धक्का बसला. या घटनेनंतर कच्च्या तेलाच्या किंमतींमध्ये मंगळवारी ५% पेक्षा जास्त वाढ झाली, जोपर्यंत व्यापार तिथे स्थिर होता. गेल्या काही महिन्यांपासून चीनमधील कमकुवत मागणी आणि OPEC+ ने उत्पादन वाढवल्यामुळे, २०२४ मध्ये तेलाच्या पुरवठ्यात वाढ होण्याची शक्यता दिसून येत होती.
तेलाच्या पुरवठ्याच्या अडचणींना मध्यपूर्वेत कमी महत्त्व दिले जात होते। परंतु आता इस्रायल आणि इराणमधील वाढत्या संघर्षाने कळस गाठला आहे। इस्रायलने इराणवर “तीव्र” प्रत्युत्तर देण्याचे वचन दिले आहे। तज्ज्ञांचा असा अंदाज आहे की इस्रायल इराणच्या तेलाच्या पायाभूत सुविधांवर हल्ला करू शकतो, ज्यामुळे जागतिक तेल बाजारावर गंभीर परिणाम होऊ शकतो।
RBC कॅपिटल मार्केट्सच्या जागतिक वस्तू धोरण प्रमुख हेलिमा क्रॉफ्ट यांनी या संघर्षाबाबतच्या निष्काळजीपणाची टीका केली। “आपल्याला इराणच्या तेल पुरवठ्याच्या धोक्यावर विचार करावा लागेल” असे त्यांनी CNBC च्या “द एक्सचेंज” शोमध्ये हल्ल्यानंतर म्हटले।
माजी यू.एस. आर्मी कर्नल जॅक जेकब्स यांनी देखील संघर्ष वाढण्याच्या शक्यतेबद्दल इशारा दिला। त्यांनी सांगितले की, इस्रायल इराणच्या अणुउद्योगावर हल्ला करू शकतो, परंतु हे ठिकाण बळकट असल्याने नष्ट करणे कठीण आहे। त्यामुळे, इराणच्या तेल सुविधांवर हल्ला होण्याची शक्यता जास्त आहे, विशेषतः खार्ग बेटावरील टर्मिनल्स, जेथे इराणच्या ९०% तेल निर्यातीचा वाहतूक मार्ग आहे।
OPEC सदस्य इराण सध्या ५ वर्षांच्या उच्चांकी पातळीवर ३० लाख बॅरल प्रतिदिन उत्पादन करत आहे। अमेरिकन गुप्तचर विभागाच्या मते, इराणच्या या सुविधांवरील हल्ल्यामुळे जागतिक तेल बाजाराला मोठा धक्का लागू शकतो। पाईपर सँडलरच्या तज्ज्ञांनी म्हटले आहे की पुढील टप्प्यात पर्शियन गल्फमधील तेल आणि गॅस शिपिंगवर किंवा इराणच्या तेल क्षमतेवर हल्ला होऊ शकतो।
इराणच्या क्रूड निर्यातीतील घट कशा प्रमाणात होईल यावर तेल बाजारातील परिणाम अवलंबून असेल। रॅपिडन एनर्जीचे अध्यक्ष बॉब मॅकनॅली यांनी सांगितले की, जर इराणच्या १८ लाख बॅरल प्रतिदिन तेल निर्यातीवर अडचणी आल्या, तर कच्च्या तेलाच्या किंमती प्रति बॅरल ५ डॉलरने वाढू शकतात। जर परिस्थिती आणखी बिघडली, तर पर्शियन गल्फमधील १.३ कोटी बॅरल प्रतिदिन कच्चे तेल आणि ५० लाख बॅरल उत्पादने यांवर परिणाम होऊ शकतो, ज्यामुळे किंमती १० डॉलरने वाढू शकतात।
S&P ग्लोबल कमॉडिटी इनसाइट्सचे अँडी क्रिचलो यांनी CNBC ला सांगितले की, “आता तेल बाजारासाठी धोकादायक वेळा आहेत”. वाढती भूराजकीय जोखीम पाहता बाजाराचे नेमके भविष्य सांगणे कठीण होत आहे।
तथापि, OPEC कडे ५.६ लाख बॅरल प्रतिदिनचा अतिरिक्त साठा आहे, जो सौदी अरेबिया बाजारात आणण्यासाठी उत्सुक आहे। परंतु मॅकनॅली म्हणतात की, पर्शियन गल्फमधील कोणत्याही प्रमुख अडचणीसाठी अतिरिक्त साठा पुरेसा ठरणार नाही, कारण बहुतांश तेल स्ट्रेट ऑफ होर्मुजमध्ये अडकलं आहे।
मध्यपूर्वेतील तणाव वाढल्याने जागतिक तेल बाजारातील अस्थिरता आणखी वाढण्याची शक्यता आहे, ज्यामुळे जागतिक ऊर्जा बाजारात मोठे हादरे बसू शकतात।
