सध्या महाराष्ट्रात उष्णतेचे प्रमाण झपाट्याने वाढत असून यामागील प्रमुख कारण म्हणजे उत्तर दिशेहून येणाऱ्या गरम वाऱ्यांचा प्रभाव. या हवेमुळे केवळ राज्यातील किमान तापमानातच नव्हे तर कमाल तापमानातही लक्षणीय वाढ झाली आहे. मध्य महाराष्ट्र, विदर्भ आणि मराठवाडा विभागांमध्ये काही जिल्ह्यांत पाऱ्याने थेट ४० अंश सेल्सिअसचा टप्पा ओलांडला आहे.

उष्णतेची परिस्थिती: जिल्हानिहाय तापमान

मध्य महाराष्ट्रातील जलगाव, नाशिक, सोलापूर, अकोला, अमरावती, तसेच विदर्भातील नागपूर, यवतमाळ, वर्धा आणि मराठवाड्यातील छत्रपती संभाजीनगर व परभणी या शहरांमध्ये तापमान उच्चांक गाठत आहे.

राज्यातील काही प्रमुख शहरांचे तापमान खालीलप्रमाणे:

• पुणे: 39.2°C

• जलगाव: 42.2°C

• नाशिक: 40.2°C

• सोलापूर: 41.4°C

• छत्रपती संभाजीनगर: 40.2°C

• परभणी: 40.7°C

• अमरावती: 42.6°C

• चंद्रपूर: 42.6°C

• नागपूर: 42.2°C

• वर्धा: 41.1°C

• यवतमाळ: 42.4°C

ही आकडेवारी पाहता, राज्यातील बहुतांश भाग उष्णतेच्या झळा सहन करत असून नागरिकांमध्ये चिंता व्यक्त केली जात आहे.

आरोग्यावर परिणाम

या उष्ण हवामानाचा थेट परिणाम लोकांच्या आरोग्यावर होत आहे. डोकेदुखी, डिहायड्रेशन, घामोळे आणि तापसदृश लक्षणांची तक्रार वाढली आहे. डॉक्टरांनी नागरिकांना दिवसाच्या मध्यभागी घराबाहेर न पडण्याचा सल्ला दिला आहे.

कृषी क्षेत्राला धोका

ही उष्ण लाट शेतीसाठीही घातक ठरू शकते. मार्च-एप्रिलच्या काळात उष्णतेच्या लाटांमुळे उभ्या पिकांवर ताण येतो. विदर्भात कापूस, सोयाबीन व इतर खरीप पिकांवर याचा विपरीत परिणाम होण्याची शक्यता आहे.

हवामानात बदलाची शक्यता: १० एप्रिलपासून बदलेल चित्र

भारतीय हवामान विभागाने (IMD) अंदाज वर्तवला आहे की १० एप्रिलपासून देशात हवामानात बदल होण्याची शक्यता आहे. महाराष्ट्रात देखील काही भागांत ढगाळ वातावरण निर्माण होईल. तसेच, काही भागांमध्ये हलक्या सरी, विजेच्या कडकडाटासह पाऊस आणि जोरदार वाऱ्यांची शक्यता आहे.

बेमोसमी पाऊस होण्याची शक्यता

अनेक वेळा एप्रिल महिन्यात बेमोसमी पाऊस अनुभवायला मिळतो. त्यामुळे शेतकऱ्यांनी सावध राहण्याची गरज आहे. हवामान खात्याने वाऱ्यांचा वेग वाढण्याचा इशाराही दिला आहे, त्यामुळे झाडे पडणे, वीजपुरवठा खंडित होणे अशा घटनाही घडू शकतात.

सरकारी उपाययोजना आणि सल्ला

राज्य सरकार आणि स्थानिक प्रशासनाने नागरिकांना सतर्क राहण्याचे आवाहन केले आहे. शाळा, महाविद्यालये यांना दुपारच्या वेळात वेळापत्रक बदलण्याचे निर्देश देण्यात आले आहेत. तसेच, शेतकऱ्यांना हवामानाचा अंदाज पाहूनच पुढील शेती कामे करण्याचा सल्ला दिला जात आहे.

नागरिकांनी काय काळजी घ्यावी?

• शक्यतो दुपारी १२ ते ३ या वेळेत घराबाहेर जाणे टाळावे.

• पुरेसे पाणी प्यावे व डिहायड्रेशन टाळावे.

• पांढऱ्या किंवा हलक्या रंगाचे, सुटसुटीत कपडे वापरावेत.

• उन्हापासून संरक्षणासाठी टोपी, सनग्लासेस, छत्री यांचा वापर करावा.

• थंड पदार्थ व फळांचा आहारात समावेश करावा.